Medycyna
W tym roku uhonorowano naukowców, którzy dokonali przełomowych badań na… myszach. Brytyjczycy Martin Evans i Olivier Smithies oraz Włoch Mario Capecchi (dwaj ostatni od wielu lat pracują w USA) opracowali metodę precyzyjnego wyłączania pojedynczych genów w zarodkowych komórkach macierzystych (zdolnych przekształcić się w dowolne komórki ciała) gryzoni. Dzięki temu tzw. nokautowaniu genów powstało kilkaset mysich modeli ludzkich chorób, umożliwiających dokładne badanie ich podłoża oraz opracowanie nowych metod terapii.

Fizyka
Alfred Nobel w swoim testamencie zalecał, by jego nagroda przyznawana była za odkrycia mające praktyczne zastosowanie. Tak stało się w tym roku. Prace Francuza Alberta Ferta i Niemca Petera Grünberga szybko wykorzystano w komputerach, konsolach do gier i iPodach. Obydwaj uczeni odkryli zjawisko tzw. gigantycznego magnetooporu. Dzięki temu udało się zminiaturyzować głowice odczytujące informacje z twardych dysków. To z kolei umożliwiło zbudowanie niewielkich urządzeń, takich jak np. iPody, z dużą pamięcią w postaci minidysków.

Chemia
W tej dziedzinie nagroda trafiła do Gerharda Ertla z Niemiec. Otrzymał ją za przełomowe badania procesów chemicznych zachodzących na powierzchni ciał stałych. Ertl zajął się m.in. dokładnym prześledzeniem tego, co dzieje się na powierzchni platyny, gdy niebezpieczny dla zdrowia tlenek węgla jest utleniany do niegroźnego dwutlenku węgla. Dzięki tej wiedzy można było skonstruować katalizatory spalin samochodowych montowane od lat w autach.

KOSMICZNE BYĆ ALBO NIE BYĆ

Nad naszymi głowami lata dziś ponad 800 satelitów. Ożywają pomysły powrotu na Księżyc i podboju Marsa. Rozwija się kosmiczna turystyka. A przecież ta wielka podróż zaczęła się ledwie 50 lat temu.

Strajkujemy – stwierdzili 5 września b.r. taksówkarze z Filadelfii. Półtora tysiąca z nich zatrzymało swoje auta, podobnie jak wielu kolegów w Nowym Jorku. Dlaczego? Kierowcy protestują przeciwko nowym regulacjom zobowiązującym ich do instalacji odbiorników lokalizacji satelitarnej GPS. Obawiają się, że dzięki nim staną się łatwym celem inwigilacji przez korporacje taksówkarskie.

To, co dla jednych jest wadą, inni uznają za wielką zaletę. Możliwość lokalizacji ofiar katastrof za pomocą satelitów przyczyniła się do uratowania co najmniej 21 tys. osób od niechybnej śmierci, w parkach narodowych odbiorniki GPS zakłada się zwierzętom zagrożonych gatunków, by kontrolować ich wędrówki i liczebność.

A ile osób dzięki GPS straciło życie?

Czytaj całość »