„Heavy Rain” – Dobre chęci to za mało

Cieszę się, że mój tekst wywołał tyle emocji i nakłonił Pawła Frelika do napisania polemiki. Mam jednak nieodparte wrażenie, że autor, zarzucając mi brak spojrzenia w szerszym kontekście, sam nie ustrzegł się tego błędu, abstrahując od różnicy pomiędzy tym, jaki produkt został nam obiecany, a jaki otrzymaliśmy. Co więcej, argument posądzający mnie o brak spójnego aparatu pojęciowego uważam za krzywdzący, skoro sam autor polemiki przyznaje, że opiera się jedynie na własnych odczuciach.

Zacznijmy może od tego, co najbardziej zirytowało Pawła Frelika, a mianowicie porównania gry do filmu i stwierdzenia o Świętym Graalu. Nigdzie nie napisałem, że gry dążą do tego, by stać się filmami – one dążą do tego, by jak najwięcej zaczerpnąć z kina, zupełnie jak rycerze, którzy nie chcieli bynajmniej zamienić się w święte naczynie, lecz wykorzystać je do wyższych celów. Wystarczy prześledzić, w jaki sposób pisze się o grach, i to zarówno wśród krytyków, jak i graczy. Jeśli coś jest dobre, wnet określane jest mianem filmowego. Mamy więc „filmowe sceny”, „filmowe dialogi”, „filmowych bohaterów” i w ogóle „filmowe gry”. Osobiście uważam, że takie nazewnictwo wynika ze skrywanych kompleksów, które zajmujący się grami odczuwają wobec starszego medium. Trochę tak, jak entuzjaści fantastyki, którzy chcąc pochwalić jakieś dzieło, z radością obwieszczają, że spodobało się krytykom literatury głównego nurtu.

Dlaczego więc porównanie z filmami? Po pierwsze dlatego, że w ten sposób gra została mi przedstawiona. Tak mówili o niej twórcy, porównując do kinowych gatunków, jak choćby film noir bądź thriller, czy wręcz chwaląc się, że mogą osiągnąć w kwestii emocjonalnego zaangażowania oodbiorcy więcej aniżeli filmowcy. Po drugie dlatego, że cała gra po ukończeniu jej na wiele możliwych sposobów jawi mi się jako film właśnie, który poprzeplatany jest elementami rozgrywki. Nie miałem odczucia, i tak, wiem, że jest to subiektywne, że rozgrywka jest nierozerwalną częścią całości. Dla mnie to dwa odrębne elementy składowe „Heavy Rain”: film (korzystający ze znanych z kina ujęć kamery, żywych aktorów, motywów, wątków i tym podobnych) oraz mechanika. Wracając do porównania z fantastyką. Stanisław Lem kiedyś powiedział, że prawdziwą powieść s-f odróżnimy od takiej, która używa jedynie fantastycznego sztafażu po tym, że historia w niej przedstawiona nie mogłaby zaistnieć bez elementów fantastyki naukowej. W „Heavy Rain” jest właśnie tak: mamy historię, którą ktoś przeplótł Qucik Time Events oraz wzbogacił pewną ograniczoną liczbą rozgałęzień. Dlatego też w wypadku tej właśnie gry porównywanie jej z filmem nie tylko uważam za przydatne, ale wręcz nieodzowne i wskazane.

Co więcej, zastosowana mechanika nie odniosła zamierzonego skutku, przynajmniej w moim odczuciu. Uważam, że sterowanie w grach powinno być niewidoczne, dzięki czemu tracimy dystans do kierowanej postaci i nie myślimy w kategoriach „wcisnę L2, kwadrat, a potem kółko, żeby przeskoczyć na drugą stronę rozpadliny”, tylko „hmm, rozpadlina nie jest zbyt szeroka, spróbuję przeskoczyć”. Podobnie sprawa wygląda w przypadku scen akcji. Tutaj bardziej koncentrowałem się na tym, który przycisk wcisnąć, niż na pokazanych na ekranie wydarzeniach. Nie sprzyjało to mojej identyfikacji z bohaterami, ponieważ czułem, że historia dzieje się poza mną. Często nie musiałem nic wciskać ani wybierać żadnych dialogów, by opowieść mogła toczyć się bez mojej ingerencji. Nie czułem się ani jej współautorem, ani uczestnikiem.

Oczywiście cenię sobie pomysł zrealizowania czegoś świeżego, wytyczenia nowej ścieżki, ale jeśli chodzi o rozgałęziające się historie, niekwestionowanym liderem wciąż jest dla mnie „Blade Runner” sprzed lat i nieco młodszy „Shadow of Destiny”. Nie posuwałbym się też do określenia „gra totalna”, ponieważ, jeśli potraktować je w ten sposób jak autor polemiki (gra, w której można robić wszystko), doszedłbym do wniosku, że taka istnieje i to od dłuższego czasu. Doczekała się nawet trzech odsłon i nieskończonej liczby dodatków. Nazywa się „The Sims”.

Niestety nie podzielam też idealizmu Pawła Frelika nakazującego partrzyć na nowatorskie pomysły bardziej przychylnie. Jak już pisałem, liczy się dla mnie efekt końcowy, a nie dobre chęci. Ten zaś był dla mnie irytujący za sprawą fabuły, która okazała się jedynie zlepkiem źle połączonych motywów z filmów i książek, oraz mechaniki, która sprawiała, że po raz pierwszy w mojej dwudziestoparoletniej przygodzie z grami zamiast myśleć o swoich poczynaniach w pierwszej osobie, wciąż miałem wrażenie, że nie panuję nad tym, co zrobi mój bohater.

Tym, nad czym jednak najbardziej ubolewam, jest argument przytaczany zarówno we wspomnianym tekście, jak i w komentarzach czytelników. Chodzi o stwierdzenie sprowadzające się do tego, że od fabuły w grach nie można tyle wymagać, ponieważ to gry właśnie, a nie filmy czy książki. Dla mnie takie rozumowanie jest niedopuszczalne. Nade wszystko, niezależnie od medium, cenię sobie dobrą opowieść, która doskonale łączy ze sobą poszczególne motywy, tworząc z nich harmonijną całość. Niestety nie mogę tego powiedzieć o „Heavy Rain”. Obiecano mi dojrzałą grę, a otrzymałem nieumiejętnie napisany scenariusz, udający, że jest kryminałem, ale zamiast dyskretnie podrzucać tropy odbiorcy, walący nimi po głowie. Obiecano ciekawe śledztwo, a otrzymaliśmy szereg nic nie znaczących scenek i identyfikację mordercy po odwiedzeniu zaledwie dwóch miejsc zbrodni (tory i nocny klub). Wygląda na to, że bardzo inteligenty, pomysłowy, znający metody pracy policji zabójca nie był jednak tak sprytny, jakby się z początku mogło wydawać. To dziwne, że przez tak długi czas pozostał na wolności. Nie przekonały mnie też jego motywacje.

Nie lubię czuć się oszukany, ale takie wrażenie pozostawiło po mnie „Heavy Rain”. Zamiast ciekawej, dobrze opowiedzianej historii dostałem produkt, który z jednej strony męczy słabą fabułą, z drugiej niedopracowaną mechaniką. Pomysł był bardzo dobry i w tym się z Pawłem Frelikiem zgadzam, ale wykonanie pozostawiło wiele do życzenia. Dlatego napisałem, że gra zabłądziła. Nie skrytykowałem samego kierunku, który obrała, ponieważ był obiecujący. To jednak nie wystarczy, bym spojrzał na nią łaskawszym okiem.

Artur Falkowski

„Heavy Rain” – polemika Pawła Frelika

Gra, która zabłądziła – recenzja „Heavy Rain” autorstwa ALFa

Sztuka wyboru – recenzja Andrzeja Jakubca